Tính đến thời điểm hiện tại, mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi xoay quanh, thế nhưng Hydroquinone vẫn đang là sản phẩm thoa ngoài da “không có đối thủ” trong điều trị sắc tố cũng như làm sáng da. Hydroquinone được sử dụng để điều trị khá nhiều trong những trường hợp về rối loạn sắc tố da như:

• Nám má
• Sạm da thai kì
• Sạm da do nắng
• Tàn nhang
• Tăng sắc tố sau viêm

Nhưng trong hầu hết các trường hợp, Hydroquinone được sử dụng nhiều nhất là để điều trị tăng sắc tố sau viêm và nám. Hãy cùng tìm hiểu thêm về cách thức hoạt động của thành phần này bên dưới nhé.

1. Hiện tượng tăng sắc tố sau viêm

Tăng sắc tố sau viêm (Post–inflammatory hyperpigmentation) là tình trạng da bị viêm trước đó, và làm tăng sản xuất melanin (sắc tố màu nâu sậm của da). Nguyên nhân phổ biến gây nên hiện tượng tăng sắc tố sau viêm chủ yếu là do mụn trứng cá để lại, chàm thể tạng hoặc chàm tiếp xúc, bỏng,… Ánh nắng mặt trời cũng gây ra sự tổn thương da và làm tăng sinh sắc tố da quá mức. Tình trạng viêm này gây phóng thích các gốc oxy hóa tự do cũng như các sản phẩm tiền viêm làm thúc đẩy quá trình sản xuất melanin nhiều hơn.

Hydroquinone được sử dụng điều trị tăng sắc tố sau viêm kèm với việc chống nắng kĩ càng. Thông thường phải mất vài tuần đến vài tháng sử dụng Hydroquinone để nhận thấy kết quả cải thiện trên da.

2. Nám

Nám (Melasma) là tình trạng tăng sắc tố mắc phải nhất là những vùng phơi bày ra nắng như: trán, má và cằm. Nám có biểu hiện những dát màu nâu sậm nằm đối xứng hai bên mặt. Các yếu tố góp phần gây ra tình trạng nám như tiếp xúc tia cực tím (UV), hormone, do thuốc hoặc do bản thân cơ địa (gene). Việc tiếp xúc với tia cực tím được coi là tác nhân chính gây ra tình trạng tăng sản xuất melanin thông qua hormone alpha-melanocyte-stimulating hormone và adrenocorticotropic hormone. Việc hình thành nám có nguồn gốc sâu cả tới lớp bì, do sự tăng biểu hiện của các nguyên bào sợi và các thụ thể tế bào gây sản sinh ra gốc nám (tyrosine kinase receptor c-kit). Ở đấy có sự tăng đáp ứng quá mức quá trình sản sinh nám cũng như tăng sinh mạch máu qua yếu tố vascular endothelial growth factor (VEGF), gốc tự do (do quá trình phản ứng viêm do nắng sinh ra), Wnt. Sự tăng sinh mạch máu kết hợp với quá trình sản xuất melanin gia tăng từ quá trình viêm do nắng (tia UV) gây ra tình trạng sạm nám. Đối với những phụ nữ sử dụng thuốc ngừa thai uống cũng có nguy cơ bị nám do các tế bào sản sinh melanin cũng có các thụ thể tiếp nhận với estrogen. Ngoài ra estrogen còn làm tăng sinh phóng thích melanocyte-stimulating hormone (MSH), gây kích hoạt con đường sản sinh melanin từ tyrosin. Vì lý do này, mà nám thường gặp ở phụ nữ hơn là nam giới. Điều trị nám cũng tương tự điều trị tăng sắc tố sau viêm: đầu tay vẫn là Hydroquinone và chống nắng.

Chống nắng được coi là chìa khóa then chốt khi phối hợp với Hydroquinone để điều trị. Do tế bào hắc tố (tế bào sản sinh melanin) bị kích thích bởi tia cực tím (UVA và UVB), thậm chí là cả ánh sáng nhìn thấy được (tia HEV) dẫn đến sản sinh nhiều sắc tố. Vì thế nên dùng chống nắng phổ rộng phủ được cả ánh sáng khả kiến là tối ưu nhất.

3. Cơ chế hoạt động của Hydroquinone

Hydroquinone giải quyết sắc tố da bằng cách ức chế quá trình sản sinh ra melanin. Cụ thể là ức chế quá trình chuyển đổi từ L-3,4-dihydroxyphenylalanine (L-DOPA) thành melanin thông qua việc ức chế enzyme tyrosinase, do cấu trúc tương tự với tiền chất melanin.

Con đường tổng hợp melanin

1. Thủy phân hóa L-phenylalanine thành L-tyrosine
2. Enzyme tyrosinase chuyển đổi L-tyrosine thành L-3,4-dihydroxyphenylalanine (L-DOPA)
3. L-DOPA bị oxy hóa thành dopaquinone
4. Biến đổi dopaquinone theo hai hướng thành eumelanin – sắc tố nâu đen hoặc pheomelanin – sắc tố vàng cam.

4. Cách sử dụng Hydroquinone trong điều trị nám/tăng sắc tố sau viêm

Hydroquinone là chế phẩm dùng duy nhất ở dạng thoa để giải quyết vấn đề tăng sắc tố da.

Cách sử dụng: Làm sạch da, thấm khô sau đó thoa một lớp mỏng Hydroquinone bằng đầu ngón tay và tán đều ra toàn mặt (hoặc vùng da cần điều trị) từ 1-2 lần/ngày trong vòng 3 – 6 tháng, sau đó thì ngừng sử dung. Liều tấn công mạnh mẽ trong 2 tháng đầu với 4% bôi sáng tối và giảm liều dần về 2% trong 1 tháng tiếp theo trước khi chuyển sang dùng ngắt quãng kết hợp với nhóm làm trắng Non-Hyroquinone. 

Điều quan trọng khi dùng Hydroquinone là phải thoa đều khắp mặt để ngăn ngừa bị những vùng sắc tố không đều màu, và sử dụng kem chống nắng thường xuyên mỗi ngày để bảo vệ da chống lại tác hại của tia UV gây tăng sắc tố. Bác sĩ thường khuyên ngừng sau khóa điều trị một thời gian vài tháng trước khi tái dùng trở lại để giảm nguy cơ tác dụng phụ của thuốc. Một số thì dùng mỗi tuần 1 lần hoặc 3 lần/ tuần trong việc duy trì kéo dài thời gian dùng thuốc để giảm thiểu tác dụng phụ.

Hydroquinone trên thị trường hiện có ở dạng chế phẩm nồng độ 2% không cần kê toa và 4% ở dạng kê toa. Có nhiều dạng chế phẩm chứa Hydroquinone như dạng kem, hỗn dịch, gel hoặc dung dịch.

ZO® SKIN HEALTH Pigment Control + Brightening Crème 20% Vitamin C phiên bản mới kết hợp thêm 20% Vitamin bên cạnh 4% hydroquinone  dụng mỗi ngày vào buổi sáng   (click mua ngay tại đây)

ZO® SKIN HEALTH MELAMIX Pigment Control + Blending Crème sử dụng mỗi ngày vào buổi tối với nồng độ 4% Hydroquinone (click mua ngay tại đây)

Nhiều nghiên cứu cho thấy kết quả cải thiện tối ưu khi phối hợp Hydroquinone với Retinoid và Corticosteroid, Thường dùng ở dạng kết hợp bộ ba có chứa Hydroquinone 4%, Tre 0.05% và Fluocinolone Acetonide 0.01%. Sử dụng kết hợp với các sản phẩm khác cần có sự tham vấn kĩ với bác sĩ da liễu.

Kết quả thay đổi tùy thuộc vào cơ địa mỗi bệnh nhân.

Khoảng 35% – 45% hydroquinone hấp thu được vào máu khi dùng sản phẩm thoa.

Một số tác dụng phụ khi sử dụng Hydroquinone thường thấy là:

• Kích ứng
• Viêm da tiếp xúc
• Đỏ da
• Viêm da
• Khô da
• Châm chích
• Hiếm gặp: ochronosis – đây là tình trạng thay đổi sắc tố da màu xanh đen hoặc xanh xám, tình trạng này hiếm gặp và thường thấy ở những người sử dụng Hydroquinone nồng độ cao trong một thời gian tương đối dài trên một diện tích da lớn.

Chống chỉ định

• Người có cơ địa dị ứng với hydroquinone
• Phơi nắng nhiều đặc biệt là trong khung giờ từ 10h sáng – 16h chiều
• Cẩn trọng khi dùng kèm các thuốc gây tăng nhạy cảm với ánh sáng (như Tre)

Độc tính: không ghi nhận độc tính của hydroquinone khi dùng ở dạng thoa, phân nhóm C trong thai kì (cân nhắc nguy cơ bất lợi cho thai hơn lợi ích sử dụng).

Những lưu ý khi lựa chọn và sử dụng sản phẩm chứa Hydroquinone

Điều quan trọng trong quá trình sử dụng Hydroquinone chính là phải theo dõi tình trạng của làn da thường xuyên và đảm bảo sử dụng không quá 5 tháng để hạn chế các tác dụng phụ của Hydroquinone. Bên cạnh đó, cần tuân thủ đúng các hướng dẫn sử dụng của thuốc và quan sát các tác dụng phụ xảy ra trên da. Nếu xuất hiện bất kì hiện tượng kích ứng nào, cần ngưng sử dụng thuốc và tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu. Ngoài ra, mặc dù hiếm nhưng nếu tình trạng da chuyển xanh hoặc xám (ochronosis) xảy ra, cần phải ngưng sử dụng Hydroquinone ngay lập tức.